Chắc hẳn chúng ta không còn xa lạ gì với những chiếc thang máy tiện lợi, chỉ cần bước vào bấm nút bạn có thể di chuyển đến tầng cao nhất của chung cư hay trung tâm thương mại. Thế nhưng ít ai biết rằng khởi nguồn của thang máy đã có từ rất lâu, từ thời còn dùng sức kéo của con người và động vật. Sau quá trình cải tiến và phát triển, thang máy đã trở lên nhanh hơn, mạnh hơn, hiện đại hơn.
Lần sử dụng hệ thống tương tự thang máy đầu tiên được phát hiện vào thế kỷ 3 trước công nguyên và Archimedes là người phát minh ra nó bằng dây và ròng rọc. Những chiếc thang đó được chạy bằng sức người và động vật hoặc sức nước, chủ yếu dùng để nâng cấp vật nặng như vật liệu xây dựng.
Các hệ thống tiếp theo dùng để vận chuyển người bắt đầu xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ nhất sau công nguyên. Đấu trường la mã sử dụng hệ thống này để đưa đấu sĩ và thú dữ từ dưới mặt đất lên sàn đấu. Vào thời Trung Cổ sử dụng hệ thống thang nâng là cách duy nhất để con người có thể vào tu viện ở Hy Lạp bởi nó cách mặt đất 60m.
Thang máy chính thức đầu tiên xuất hiện trên thế giới được chế tạo dưới triều đại vua Louis XV, nó được lắp đặt vào năm 1973. Đây là công trình được xây dựng phục vụ cho riêng quốc vương giúp ông di chuyển từ phòng riêng từ tầng 1 đến tầng 2 để gặp người mình yêu. Tuy nhiên công trình này vẫn còn khá thô sơ, thang chạy bằng cách kéo một sợi dây nối hệ thống đòn bẩy có quả cân.
Bước nhảy vọt lớn trong công nghệ thang máy xuất hiện khi James Watt phát minh ra động cơ hơi nước. Phát minh này cho phép hệ thống thang máy có thể vận chuyển các vật nặng hơn như gỗ và thép lên các tầng cao hơn. Điều này rất hữu ích khi việc xây dựng bùng nổ trong cách mạng công nghiệp.
Công nghệ thang máy chính thức bước vào thời kì phát triển này ở Nga. Lịch sử thang máy được viết nên bởi Ivan Kulibin. Một nhà phát minh luôn ám ảnh bởi tư duy cơ khí mới, ông đã phát triển thang máy chuyển động xoắn ốc năm 1973, đánh dấu bước đi quan trọng nhất trong công nghệ thang máy kể từ thời cổ đại. Chiếc thang máy xoắn ốc đầu tiên được lắp trong cung điện Mùa đông và chiếc thứ hai được xây dựng gần Mát-xcơ-va.
Được hỗ trợ các tiến bộ về điện trong cuộc cách mạng công nghiệp, thang máy được chuyển đổi thành một đồ vật tiên tiến hơn. Căn phòng đi lên vận hành bằng hơi nước đã xuất hiện trước công chúng London năm 1823. Thang máy thủy lực học được giới thiệu vào năm 1846 nhanh chóng đánh bật thế hệ thang máy chạy hơi nước thời kỳ đầu, chúng tạo ra lực kéo khỏe hơn nhiều.
Trong khoảng thế kỷ 19 cấu tạo thang máy được cải tiến rất nhiều nhưng vẫn chưa đạt được sự tin cậy đáng kểcho đến khi Elisha Graves Otis công bố phát minh của mình. Để thuận tiện cho công việc, ông đã thử nghiệm một phát minh mới là thang máy an toàn và đã đạt được thành công nhất định.
Bằng sự thành công ấy, Otis và đội ngũ sản xuất thang máy đã nhanh chóng trở lên nổi tiếng và trở thành nhà lắp đặt thang máy hiện đại đầu tiên trên thế giới vào năm 1857 tại New York. Các đơn hàng thang máy cứ liên tục được gửi đến và tăng gấp đôi mỗi năm đánh dấu thời kỳ phát triển rực rỡ của những chiếc thang máy trên khắp thế giới.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều các công ty chuyên về thang máy thang cuốn nhưng công ty Otis luôn được biết đến với việc phát triển một nền văn minh mới. Tuy nhiên thời điểm thang máy hiện đại bắt đầu xuất hiện thì các cánh cửa thang máy vẫn chỉ được đóng bằng tay, nhưng nếu không đóng cửa thì sẽ có tai nạn xảy đến.
Vào năm 1874, để khắc phục tình trạng trên thì người ta đã phát minh ra cải tiến thang máy tự động đóng mở cửa.
Đến năm 1880, Werner von siemens tạo ra chiếc thang máy điện đầu tiên có khả năng tải nhiều người cùng một lúc.
Năm 1924, Công ty Otis lắp đặt hệ thống điều khiển đầu tiên, tự động điều chỉnh tốc độ của thang máy. Hệ thống tự động kiểm soát gia tốc, tốc độ giữa các tầng và giảm tốc thang máy khi đến điểm dừng.
Những cải tiến vẫn chưa dừng lại, vào năm 1944 Joseph giovanni đã đăng ký quyền sáng chế cho thanh chắn an toàn ngăn thang máy đóng cửa lúc hành khách đang bước vảo hoặc khi còn vật cản.
Với sự gia tăng chiều cao vào tốc độ của các thang máy, các nhà phát minh liên tục cải tiến và giới thiệu các tính năng an toàn mới. Năm 2009 phát minh ra hệ thống bảo vệ chống quá tốc độ. Hệ thống này phát hiện xem thang máy bắt đầu tăng tốc từ lúc nào và tự động kích hoạt chiêc phanh gắn liền với chip điện tử. Hay năm 2011 phát minh ra công tắc an toàn để từ từ giảm tốc cho thang máy khi dừng khẩn cấp.
Thang máy gia đình phải theo kịp với sự phát triển của các tòa nhà, và nhu cầu di chuyển nhanh chóng của người dùng. Ngày nay thang máy có tốc độ điều khiển phức tạp, điều khiển an toàn tốc độ cabin trong bất kì tình huống nào, nút nhấn được tích hợp bằng bàn phím nhỏ gọn. Hầu như tất cả các thang máy tự động mang tính thương mại đều được lập trình đặc biệt và cực đại hóa năng xuất mang đến sự an toàn tuyệt đối cho người sử dụng.
